Sinh 9 - Tiết 49 - Ảnh hưởng lẫn nhau giữa các sinh vật
I. Môc tiªu:
1. KiÕn thøc: Qua bµi, häc sinh cÇn:
- Tr×nh bµy ®îc thÕ nµo lµ nh©n tè sinh vËt.
- Nªu ®îc quan hÖ gi÷a c¸c sinh vËt cïng loµi vµ kh¸c loµi.
2. KÜ n¨ng:
- RÌn luyÖn cho häc sinh kÜ n¨ng quan s¸t, ph©n tÝch, thu thËp kiÕn thøc tõ h×nh vÏ.
- RÌn kÜ n¨ng ho¹t ®éng nhãm.
3. Th¸i ®é:
- VËn dông vµo thùc tÕ s¶n xuÊt gia ®×nh.
- Gi¸o dôc ý thøc b¶o vÖ thiÖn nhiªn ®Æc biÖt lµ ®éng vËt.
II. chuÈn bÞ:
1.ChuÈn bÞ cña gi¸o viªn:
- B¶ng phô
2. ChuÈn bÞ cña häc sinh:
- KÎ b¶ng 44 vµ lµm c¸c bµi tËp môc I, II vµo vë.
III. Tiến trình bài dạy
1. KiÓm tra bµi cò: (5')
+ NhiÖt ®é m«i trêng cã ¶nh hëng tíi ®Æc ®iÓm h×nh th¸i, sinh lÝ cña sinh vËt nh thÕ nµo?
2. D¹y néi dung bµi míi:
|
Ho¹t ®éng cña thÇy vµ trß |
Néi dung |
|
* Ho¹t ®éng 1: T×m hiÓu mèi quan hÖ cïng loµi. (18’) - GV: Yªu cÇu h/s quan s¸t h44.1, nghiªn cøu ¾ vÒ quan hÖ cïng loµi ®Ó tr¶ lêi c¸c c©u hái trong sgk. - HS:Quan s¸t vµ gi¶i thÝch néi dung c¸c h×nh a,b,c. - GV: Gîi ý: Mçi sinh vËt sèng trong m«i trêng ®Òu trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp ¶nh hëng ®Õn sinh vËt kh¸c, sinh vËt cïng loµi sèng gÇn nhau t¹o thµnh nhãm c¸ thÓ. - HS: Lµm bµi tËp môc - sgk: + Khi cã giã b·o, thùc vËt sèng thµnh nhãm cã lîi g× so cíi sèng riªng rÏ? - HS: Gi¶m bít søc thæi cña giã, c©y kh«ng bÞ ®æ. + Trong tù nhiªn ®éng vËt sèng thµnh bÇy ®µn cã lîi g×? - HS: T×m kiÕm nhiÒu thøc ¨n, ph¸t hiÖn kÎ thï nhanh tù vÖ tèt h¬n, s¨n måi cã hiÖu qu¶ h¬n.
+ VËy, quan hÖ gi÷a c¸c c¸ thÓ sinh vËt cïng loµi cã tÝnh chÊt g×? - HS: TÝnh chÊt hç trî biÓu hiÖn ë hiÖu qu¶ nhãm. + Sinh vËt cïng loµi hç trî nhau trong ®iÒu kiÖn nµo? - HS: Khi sinh vËt sèng víi nhau thµnh nhãm t¹i n¬i cã diÖn tÝch (hoÆc thÓ tÝch) hîp lÝ, cã nguån sèng ®Çy ®ñ. - GV: Bæ sung: + Khi chim sÎ sèng theo bÇy ®µn th× chóng th«ng b¸o cho nhau n¬i cã nhiÒu thøc ¨n, ph¸t hiÖn kÎ thï còng + Tr©u rõng ®i ngñ: Con non n»m trong, con trëng thµnh n»m ngoµi ¦ B¶o vÖ.
- GV: Treo b¶ng phô ghi bµi tËp phÇn - sgk: , yªu cÇu h/s liªn hÖ thùc tÕ chän c©u ®óng trong 3 c©u: - HS: §a ra ®¸p ¸n: C©u 3 ®óng.
+ Khi gÆp ®iÒu kiÖn bÊt lîi dÉn ®Õn hiÖn tîng g×? - HS: Do thiÕu thøc ¨n, n¬i ë nªn c¸c c¸ thÓ c¹nh tranh gay g¾t, 1 sè c¸ thÓ ph¶i t¸ch ra khái nhãm.
- GV: VÝ dô: Khi mét bÇy sãi cã sè lîng c¸ thÓ t¨ng qu¸ cao, l¹i sèng trong mét khu vùc cã nguån sèng trë nªn eo hÑp th× chóng tranh giµnh thøc ¨n, n¬i ë vµ con c¸i…¦ Ph©n t¸n ë ®éng vËt. + NhiÒu loµi ®éng vËt, sè lîng c¸ thÓ t¨ng cao, gi¶m kh¶ n¨ng sinh s¶n, ph©n vµ s¶n phÈm bµi tiÕt nhiÒu g©y « nhiÔm, ph¸t sinh bÖnh tËt, con non bÞ chÕt - GV: KÕt luËn: Sinh vËt cïng loµi cã nh÷ng mèi quan hÖ nµo? Mèi quan hÖ ®ã cã ý nghÜa g×? - GV: Yªu cÇu h/s liªn hÖ: + Trong ch¨n nu«i ngêi ta ®· lîi dông mèi quan hÖ hç trî cïng loµi ®Ó lµm g× ? - HS: Nu«i vÞt ®µn, lîn ®µn ®Ó tranh nhau ¨n vµ sÏ nhanh lín h¬n. * Ho¹t ®éng 2: T×m hiÓu mèi quan hÖ kh¸c loµi(18’) - GV: Yªu cÇu h/s liªn hÖ thùc tÕ vÒ ho¹t ®éng: Hæ ¨n thá, h¶i quú vµ t«m kÝ c, ®Þa y, c©y n¾p Êm ®ang b¾t måi. Yªu cÇu: Ph©n tÝch vµ gäi tªn mèi quan hÖ ®ã ? - HS: Nªu ®îc: §éng vËt ¨n thÞt con måi; Hç trî nhau cïng sèng… - GV: Hái thªm: + H·y t×m thªm vÝ dô vÒ mèi quan hÖ gi÷a sinh vËt kh¸c loµi mµ em biÕt? - HS: Giun kÝ sinh ë ruét ngêi, bä chÐt ë tr©u bß… - GV: Treo b¶ng phô ghi b¶ng 44 (tr132) yªu cÇu h/s ®äc vµ hiÓu néi dung ®Ó n¾m ®îc b¶n chÊt cña c¸c mèi quan hÖ kh¸c loµi. + Quan hÖ kh¸c loµi biÓu hiÖn nh thÕ nµo? H·y ph©n biÖt quan hÖ hç trî vµ quan hÖ ®èi ®Þch? - HS: Tr¶ lêi ®Æc ®iÓm cña tõng mèi quan hÖ trªn b¶ng phô. - GV: Chia líp thµnh 4 nhãm lín, yªu cÇu th¶o luËn nhãm néi dung: + X¸c ®Þnh mèi quan hÖ hç trî vµ ®èi ®Þch trong c¸c vÝ dô ( B¶ng phô) - HS: Th¶o luËn nhãm, thèng nhÊt ý kiÕn ¦ Cö ®¹i diÖn tr×nh bµy. - GV: §a ra ®¸p ¸n chuÈn, yªu cÇu c¸c nhãm nhËn xÐt chÐo: Nhãm I Nhãm III 1) Céng sinh: 1; 9 4) KÝ sinh: 4; 8 2) Héi sinh: 5; 6 5) SV ¨n SV kh¸c: 3; 10 3) C¹nh tranh: 2; 7 - GV: Cho h/s quan s¸t ®Þa y, rÔ c©y hä ®Ëu ( H44.2 vµ 44.3), yªu cÇu ph©n tÝch mèi quan hÖ gi÷a t¶o víi nÊm (®Þa y), vi khuÈn trong nèt sÇn rÔ c©y hä ®Ëu. - GV: Yªu cÇu h/s qua ph©n tÝch tr¶ lêi c©u hái:
+ Sù kh¸c nhau chñ yÕu gi÷a quan hÖ hç trî vµ quan hÖ ®èi ®Þch cña c¸c sinh vËt kh¸c loµi lµ g×? - HS: Tr¶ lêi c©u hái. - GV: Cho h/s liªn hÖ: + Trong s¶n xuÊt cÇn lµm g× ®Ó tr¸nh c¹nh tranh gay g¾t gi÷a c¸c c¸ thÓ sinh vËt, lµm gi¶m n¨ng suÊt vËt nu«i, c©y trång? + Trong n«ng nghiÖp vµ l©m nghiÖp con ngêi ®· lîi dông mèi quan hÖ gi÷a c¸c sinh vËt kh¸c loµi ®Ó lµm g×? §iÒu ®ã cã ý nghÜa - HS: + MËt ®é hîp lÝ, ¸p dông kÜ thuËt tØa tha (thùc vËt), t¸ch ®µn (®éng vËt), cung cÊp ®ñ thøc ¨n, vÖ sinh m«i trêng s¹ch sÏ… + Dïng sinh vËt cã Ých tiªu diÖt sinh vËt cã h¹i ( Ong m¾t ®á diÖt s©u ®ôc th©n lóa…) - GV: ViÖc dïng sinh vËt cã Ých tiªu diÖt sinh vËt cã h¹i cßn gäi lµ biÖn ph¸p sinh häc vµ kh«ng g©y « nhiÔm m«i trêng. |
I. Quan hÖ cïng loµi.
* C¸c sinh vËt cïng loµi sèng gÇn nhau, liªn hÖ víi nhau h×nh thµnh nhãm c¸ thÓ. - Trong mét nhãm cã nh÷ng mèi quan hÖ: + Hç trî: Sinh vËt ®îc b¶o vÖ tèt h¬n, kiÕm ®îc nhiÒu thøc ¨n. + C¹nh tranh: Ng¨n ngõa gia t¨ng sè lîng c¸ thÓ vµ sù c¹n kiÖt nguån thøc ¨n.
II. Quan hÖ kh¸c loµi.
* Hç trî: + Céng sinh. + Héi sinh. ¦ Mèi quan hÖ cã lîi (hoÆc Ýt nhÊt kh«ng cã h¹i) ®èi víi sinh vËt. * §èi ®Þch: + C¹nh tranh. + KÝ sinh, nöa kÝ sinh. + Sinh vËt ¨n sinh vËt kh¸c ¦ Mét bªn sinh vËt ®îc lîi, cßn bªn kia bÞ h¹i hoÆc c¶ 2 bªn cïng bÞ h¹i.
* KÕt luËn chung: (sgk)
|
3. Cñng cè, luyªn tËp: (3')
- GV yªu cÇu h/s ®iÒn tªn c¸c mèi quan hÖ gi÷a c¸c sinh vËt.
|
Quan hÖ gi÷a c¸c sinh vËt |
|
Quan hÖ hç trî cïng cã lîi
|
|
|
|
|
|
|
(1) (2) (3) (4)
Céng sinh Héi sinh SV ¨n SV kh¸c C¹nh tranh
(Cã lîi thøc ¨n, n¬i ë) KÝ sinh. nöa kÝ sinh
4. Híng dÉn häc sinh tù häc ë nhµ (1')
- VÒ nhµ häc bµi theo c©u hái1,2,3,4 SGK;
- ChuÈn bÞ dông cô thùc hµnh bµi 45 - 46 (tr135)./.
Gửi nhận xét
Vui lòng đăng nhập để gửi nhận xét